Pagbaybay na Pasulat

Sa pangkalahatan, “Kung ano ang bigkas, siyang sulat” sa pagbaybay na pasulat.

A.   Bagong Hiram na Salita

Ginagamit din ang walong dagdag na titik sa mga bagong hiram na salita mulang Espanyol, Ingles at ibang wikang banyaga. Tandaan: ang mga bagong hiram. Ang ibig sabihin, hindi kailangang ibalik sa orihinal na anyo ang mga hiram na salitang lumaganap na sa baybay ng mga ito alinsunod sa abakada. Halimbawa, hindi dapat ibalik ang F sa orihinal na forma sa Espanyol adhil ginagamit nang matagal ang porma pati ang mga deribatibo nitong pormal, impormal, pormalismo, pormalidad, depormidad atbp. Hindi din dapat ibalik sa firma ang pirma, ang bintana sa ventana, ang kalye sa calle, ang tseke sa cheque, ang pinya sa piña, ang hamon, sa jamon, at sapatos sa zapatos.

B.    Di Binabagong Hiram

Maituturing na bagong hiram ang mga salita na hindi pa idinadagdag matatagpuan sa Diccionario Tagalog-Hispano (1914) ni Pedro Serrano-Laktaw at Diksyunaryo Tesauro Pilipino-Ingles (1972) ni Jose Villa Panganiban. Halimbawa, maaring hiramin nang buo at walang pagbabago ang futbol, fertil, fosil, visa, vertebra, zigzag. Samantala, dahil sa walong dagdag na titik, maraming salita mulang Ingles ang maaaring hiramin nang hindi nangangailangan ng pagbabago sa ispeling, gaya ng fern, folder, jam, jar, level, envoy, develop, ziggurat, zip.

C.   Problema sa C, Ñ, q, x

Isang magandang simulating pangwika mula sa baybayin hanggang sa abakada ang pangyayaring iisang tunog ang kinakatawan ng bawat titik. Sa kaso ng C problema ang pangyayari na may dalawang paraan ito ng pagbigkas na maaaring K o S. Halimbawa, K ang tunog nito sa unang titik ng coche (kotse) ngunit S naman sa cuidad (siyudad). Sa kaso ng Ñ, napakalimitado kahit sa Espanyol ang mga salita na nagtataglay ng titik na ito. Ang ilang salitang pumasok na sa Filipino ay natapatan na ng NY, gaya ng donya, pinya at banyo.

Sa kaso naman ng Q at X, may palagay na hindi isahang tunog ang mga nabanggit na titik- nagiging kw o ky ang Q at ks ang X. Sa gayon, pangngalang pantangi (Quintos, Xerxes) at katawagang teknikal at pang-agham (Q clearance, X-ray). Kapag humiram ng pangngalang pambalana na nais ireispel, ang ginagamt noon pa sa paabakadang pagsulat ay ang katumbas na tunog ng Q at X. Ang Q ay nagiging K sa mulang Espanyol na keso(queso) at KW sa mulang Ingles na kwit(quit) o KY barbikyu(barbeque). Ang X naman ay tinatapatan ng KS gaya sa ekstra(extra)

D.   Eksperimento sa Ingles

Sa pangkalahatan, ng ipinahihintulot at ginaganyak ang higit pang eksperimento sa reispeling o pagsasa-Fiipino ng ispeling ng mga bagong hiram sa Ingles at ibang wikang banyaga. Dapat madagdagan ng higit ang istambay (stand by), iskul (school), iskedyul (schedule), pulis (police), rises (recess), bilding (building), groseri (grocery), anderpas (underpass), haywey (highway), korni (corny), pisbol (fishball) masinggan (machinegun), armalayt (armalite) bisnes (business) atbp. Ang ganitong reispeling ay malaking tulong sa mga mag-aaral dahil higit na madali nilang makikilala ang nakasulat na bersiyon ng salita.